Nguy cơ thiếu nhân lực cho “Đề án tăng tốc”

Một trong mục tiêu bao trùm của
ngành CNTT trong
những năm tới là thực hiện thành công Đề án sớm đưa
Việt Nam thành quốc
gia mạnh về CNTT. Đề án này đã được các thành
viên Chính phủ chấp nhận,
trong phiên họp Chính phủ ngày 4/8 vừa
qua, chắc chắn sẽ được thông qua
trong thời gian tới. Có thể nói đây
là trang mới của ngành CNTT Việt
Nam. Tuy nhiên, đề án đầy tham vọng
này của ngành CNTT đang đối mặt với
nguy cơ thiếu nhân lực do nguồn
nhân lực đang có xu hướng chuyển từ
ngành khoa học kỹ thuật, trong đó
có CNTT, sang các ngành khác có sức
hút hơn.

Như báo Bưu điện Việt Nam đã đề
cập trong số báo
trước (bài viết “Ngành
CNTT đang “rớt giá”?”
trên số báo 102 ra ngày 25/8/2010), điểm
chuẩn vào ngành CNTT và điện
tử viễn thông của các trường đại học trên
cả nước đang có xu hướng
giảm dần. Hiện tượng này xuất hiện ở cả những
trường top đầu trong
đào tạo nhân lực CNTT như Đại học Bách khoa, ĐH
Quốc gia hay Học viện
Công nghệ Bưu chính viễn thông. Đây là vấn đề được
các chuyên gia
và cả những tổ chức đào tạo cho rằng là thực trạng báo
động, đặc biệt
là đặt trong bối cảnh ngành CNTT đang muốn tăng tốc trở
thành ngành
kinh tế mũi nhọn của đất nước.

Theo ông Huỳnh Quyết Thắng,
Viện trưởng Viện
CNTT-TT của trường ĐH Bách khoa Hà Nội, chất lượng
đầu vào là yếu tố
quan trọng, thậm chí đến mức “nếu không tuyển được
học sinh khá giỏi sẽ
rất khó duy trì chất lượng sản phẩm đầu ra”. “Sự
giảm sút chất lượng
tuyển sinh đầu vào ngành CNTT của các trường đại
học, cao đẳng là một
thực trạng đáng ngại và chắc chắn sẽ có ảnh
hưởng đến chất lượng nguồn
nhân lực CNTT nước nhà. Như vậy, mục tiêu
tăng tốc ngành CNTT của đất
nước sẽ gặp nhiều khó khăn để cán đích”,
ông Thắng nhận định.

CNTT, theo ông Nguyễn Long, Tổng
thư ký Hội Tin
học Việt Nam, là ngành khá “kén người”, đòi hỏi những
người làm việc
trong ngành này phải có những năng khiếu và phẩm chất
nhất định. Nếu như
ngành kiến trúc cần người có năng khiếu vẽ,
ngành CNTT cần người có
năng khiếu toán học, tư duy logic và khả năng
lập trình. Theo ông, nếu
chất lượng tuyển sinh đầu vào các kiến thức
toán học và tư duy logic
thấp sẽ khó đảm bảo đầu ra có chất lượng.

Thực tế, chất lượng nguồn nhân lực CNTT yếu
không phải là chuyện
mới. Vấn đề này đã được ngành CNTT phản ánh từ
nhiều năm nay. Đây là
hệ quả của nhiều yếu tố từ sự yếu kém trong việc
tổ chức của cả hệ
thống đào tạo nói chung cho đến vấn đề quy trình đào
tạo bất cập,
chất lượng giáo viên thấp… chứ không chỉ do chất lượng
tuyển sinh đầu
vào của các trường đại học. Tuy nhiên, trong bối cảnh các
yếu tố kể
trên chưa thấy có sự cải thiện thì sự đi xuống của chất lượng
đầu
vào và việc ngành CNTT mất dần sức hấp dẫn với các học sinh thực sự

là hiện tượng đáng lo ngại.

“Thả”
đào tạo CNTT theo cơ chế thị trường

Để ngành CNTT trở nên hấp dẫn hơn với học sinh
và để đảm bảo
nguồn nhân lực phục vụ cho chiến lược tăng tốc của ngành
CNTT, các
chuyên gia trong ngành cho rằng cần có những thay đổi tổng thể
trong
vấn đề đào tạo nhân lực CNTT.

Ở nội dung tuyển sinh đầu vào,
ông Huỳnh Quyết
Thắng cho rằng trước mắt Nhà nước cần thay điều chỉnh
môn thi vào ngành
CNTT của các trường, chuyển sang thi Toán, Lý,
Ngoại ngữ thay cho thi
Toán, Lý và Hóa như hiện nay. Bởi với ngành
CNTT, yêu cầu kiến thức môn
Hóa học không nhiều, trong khi đó ngoại
ngữ lại đặc biệt quan trọng. Bên
cạnh đó, ông Thắng đề nghị cần có
cơ chế giám sát chặt chẽ chất lượng
đào tạo CNTT của các trường hiện
nay, đóng cửa hoặc ngừng tuyển sinh với
các trường không đảm bảo
chất lượng.

Ở vai trò là người sử dụng, ông
Nguyễn Long nêu
ra thực trạng từ các kỳ thi lập trình viên quốc tế
ACM/ICPC do Hội Tin
học Việt Nam tổ chức những năm gần đây, hầu hết
sinh viên Việt Nam chỉ
giải được 3-4 bài thi trong tổng số 10 bài của
cuộc thi. Nguyên nhân
được ông Long cho là do quy trình đào tạo CNTT
thiếu cập nhật, nhiều
trường vẫn dạy ngôn ngữ cổ điển Pascal trong
khi nước ngoài đang đào tạo
C#. “Để các sinh viên CNTT Việt Nam có
thể vượt qua 5 bài thi của
ACM/ICPC, các trường cần đổi mới chương
trình đào tạo”, ông Long nói.

Tuy nhiên, ông Lê Trường Tùng,
Hiệu trưởng
trường ĐH FPT cho rằng nguồn gốc sâu xa của vấn đề chất
lượng nhân lực
CNTT Việt Nam là do cách tổ chức của ngành giáo dục
không phù hợp. Việc
Bộ GD-ĐT áp đặt chỉ tiêu tuyển sinh vẫn chủ yếu
nhằm đảm bảo tuyển đủ số
lượng chứ không chú trọng tuyển các thí
sinh đảm bảo chất lượng. Dựa
vào chỉ tiêu của Bộ GD-ĐT cấp, các
trường sẽ lấy điểm trúng tuyển từ
trên xuống dưới sao chủ đủ chỉ
tiêu. Vì vậy, có chuyện trường top đầu
thu hút được nhiều thí sinh
chất lượng có điểm sàn cao, còn trường top
cuối thì cố tuyển cho đủ
thí sinh bằng cách hạ điểm sàn xuống thấp nhất
có thể.

Để cải thiện chất lượng đào tạo ngành CNTT, ông
Tùng đề nghị Bộ
GD-ĐT nên “thả” ngành đào tạo CNTT như là ngành dịch vụ
hoạt động
theo cơ chế thị trường, biến các khoa CNTT kể cả của các
trường công
lập hoạt động độc lập tài chính và có tư cách pháp nhân
riêng.

“Nếu được như vậy, số lượng đào tạo của các
trường sẽ được thị
trường chi phối chứ không bị chi phối bởi chỉ tiêu
của Bộ GD-ĐT”, ông
Tùng nói.